Wyrok rozwodowy składa się z orzeczeń obligatoryjnych, oraz z orzeczeń fakultatywnych. W ostatnim artykule przybliżyliśmy Państwu kwestię orzeczeń obligatoryjnych, czyli takich które Sąd musi zawrzeć w wyroku rozwodowym. Tym razem skupimy się na orzeczeniach fakultatywnych, czyli orzekanych na wniosek Stron postępowania.
Podział majątku wspólnego małżonków
W tym celu konieczne jest złożenie stosownego wniosku przez jednego z małżonków, a ponadto uznanie przez sąd, że przeprowadzenie takiego podziału w toku sprawy rozwodowej nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Obawa nadmiernej zwłoki w postępowaniu nie istnieje wówczas, gdy między stronami nie ma sporu co do składu i sposobu podziału tego majątku lub gdy wyjaśnienie spornych między stronami okoliczności bądź też takich okoliczności, które sąd obowiązany jest ustalić z urzędu, wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w ograniczonym przedmiotowo i czasowo zakresie. Jednak w rzeczywistości, jeżeli strony nie przygotowały zgodnego planu podziału majątku wspólnego, Sąd nie rozstrzygnie w kwestii podziału majątku.
Alimenty na małżonka
Na wniosek małżonka, który pozostaje w niedostatku sąd może orzec alimenty także na niego. W niedostatku bowiem znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części; a usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2000 r. , I CKN 872/00). Alimenty te zazwyczaj niższe niż te w przypadku rozwodu z orzeczeniem o winie, jednak każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie. Co do zasady ten obowiązek alimentacyjny jest ograniczony w czasie i wygasa wraz z upływem 5 lat od uprawomocnienia wyroku rozwodowego.
W przypadku rozwodu orzeczonego z winy jednego z małżonków lub obydwu, takie ograniczenie nie występuje. Nie jest także konieczne popadnięcie małżonka niewinnego w niedostatek, wystarczy ustalenie, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Wykładnia przesłanki „istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego” powinna polegać na porównywaniu każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, które by istniało, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie (por. wyroki SN o sygn. akt: II CR 528/68, III CRN 222/80, I CKN 1276/99, III CKN 186/98, II CKN 391/00, uchwała SN o sygn. akt III CZP 91/86, a z najnowszego orzecznictwa – wyrok SA w Poznaniu o sygn. akt I ACa 565/09).
Podział wspólnego mieszkania
Zgodnie z przepisem art. 58 § 2 zd. 1 k.r.o., jeżeli małżonkowie zajmują wspólnie mieszkanie Sąd w wyroku rozwodowym orzeka o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Na zgodny wniosek stron Sąd może orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeśli druga strona wyrazi zgodę na jego opuszczenie. Podział mieszkania jest możliwy, jeżeli pozwala na to struktura mieszkania, a więc jeśli można je podzielić na mniejsze, samodzielne lokale. Na dokonanie podziału potrzebna jest uprzednia zgoda właściciela budynku.
Eksmisja małżonka ze wspólnego mieszkania
Stosownie do art. 58 § 2 k.r.o., w sprawie o rozwód Sąd orzeka także o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania małżonków. W wyjątkowych sytuacjach, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd na wniosek drugiego małżonka może nakazać jego eksmisję. Sąd w toku postępowania jest zobligowany do zbadania przesłanki ,,rażąco nagannego postępowania małżonka’’ oraz czy zachowanie to uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie stron po rozwodzie. O rażąco nagannym zachowaniu można mówić w sytuacji, gdy stanowi on zagrożenie dla drugiego małżonka oraz wspólnie zamieszkujących dzieci, co może wyrażać się m.in. przez nadużywanie alkoholu, stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej, wywoływanie awantur.
